Menu

Hormony i czynniki wzrostu

  • kortyzol – glikokortykosteroid wydzielany przez korę nadnerczy. Bierze udział w produkcji mleka oraz funkcjonowaniu gruczołu mlekowego. Jego ilość wykazuje zmienności dobowe. Jego stężenie rośnie w godzinach porannych i spada w wieczornych. Pobudza apetyt. Chroni organizm przed hipoglikemią, hamuje działanie zapalne cytokin. Poziom kortyzolu może wpływać na makroskładniki w mleku, profil kwasów tłuszczowych oraz składniki odpornościowe mleka.
  • melatonina – hormon związany z rytmem dobowym, pochodna tryptofanu.
  • T3 – trójjodotyronina – metaboliczny hormon tarczycy
  • T4 – tyroksyna – metaboliczny hormon tarczycy
  • TSH – Tyreotropina – hormon produkowany przez przednią część przysadki. Stymuluje komórki tarczycy do uwalniania T3 lub T4. Indukuje produkcję przeciwciał w limfocytach B oraz przyspiesza różnicowanie się limfocytów
  • TRH – Tyreoliberyna – hormon regulujący wydzielanie TSH i prolaktyny z przysadki
  • prolaktyna – hormon warunkujący produkcję mleka wydzielany przez laktotrofy przysadki. Wytwarzają ją także komórki odpornościowe i komórki macicy (co ma miejsce w ciąży i zapewne odgrywa rolę w immunologicznej ochronie płodu). Oprócz laktacji bierze udział w licznych innych procesach w organizmie człowieka. Wpływa na rozwój gruczołu piersiowego u dziewczynek i kobiet, wpływa na syntezę białek do mleka. Pobudza wydzielanie kalcytriolu dzięki czemu wchłanianie wapnia z pokarmu jest zwiększone. Wydzielana jest w rytmie okołodobowym zarówno u mężczyzn jak i u kobiet. Dzięki jej działaniu zwiększa się wydajność i ilość komórek produkujących insulinę w trzustce co jest niezbędne do prawidłowej produkcji mleka. Pomaga różnicować limfocyty i makrofagi, wpływa na wydzielanie IFN-γ
  • oksytocyna – hormon peptydowy, który jest odpowiedzialny za liczne funkcje płciowe organizmu kobiety i mężczyzny. U kobiet niezbędna w procesach rozmnażania – porodu i produkcji mleka. Produkowana jest w podwzgórzu i neuronach łączących podwzgórze z przysadką. Uwalniana z tylnego płata przysadki dzięki stymulacji receptorów w gruczole piersi, jajnikach, jądrach, nerkach, trzustce, grasicy i sercu. Wpływa na kurczenie się komórek. W czasie porodu stymuluje produkcję prostaglandyn oraz czynników prozapalnych. Oksytocyna stymuluje zachowania macierzyńskie, opiekuńcze i seksualne. Bierze udział w procesach wydzielniczych i hormonalnych układu pokarmowego m.in. wydzielaniu cholecystokininy, kwasu żołądkowego, somatostatyny i gastryny. Wspomaga wydzielanie insuliny.
  • insulina – komórki mlekowe są wrażliwe na insulinę i jej obecność jest niezbędna do prawidłowego dojrzewania, rozrastania się i funkcjonowania komórek mlekotwórczych. Bierze udział w wychwycie kwasów tłuszczowych i białek w mleku. Bierze udział w produkcji laktozy z glukozy. Pomaga indukować odpowiedź na stany zapalne, moduluje wydzielanie cytokin.
  • leptyna – jest hormonem regulującym apetyt oraz sygnalizatorem dla układu nerwowego o zasobach energii dostępnych dla organizmu. Jej funkcjonowanie zmniejsza ryzyko otyłości u dzieci. Dzięki jej obecności w mleku kształtuje się prawidłowa trajektoria wzrastania dzieci. Reguluje ilość tkanki tłuszczowej, zapewnia homeostazę energii i ciśnienia krwi, wpływa na działanie układu odpornościowego.
  • grelina – hormon produkowany głównie w żołądku, wspomagający wydzielanie hormonów wzrostu. W mleku bierze się przede wszystkim z osocza ale jest też wydzielana przez komórki gruczołu bezpośrednio do mleka. Grelina wpływa na wzrastanie niemowląt karmionych piersią i stymuluje apetyt. Długoterminowo kontroluje masę ciała. Podejrzewa się, że jej obecność w mleku wpływa na zachowania żywieniowe oraz skład ciała w późniejszym życiu dziecka.
  • adiponektyna – jest hormonem obecnym w dużej ilości w krwi człowieka oraz w mleku. Związana jest z czułością na insulinę. Zmniejszone jej ilości występują u osób chorych na cukrzycę lub otyłych. Obecność jej w mleku wpływa na wzrastanie i rozwój niemowląt.
  • rezystyna – hormon działający na inne hormony metaboliczne. Bierze udział w kontrolowaniu apetytu oraz rozwoju metabolizmu dziecka i w funkcjonowaniu hormonów odpowiedzialnych za produkcję mleka.
  • nesfatyna – wydzielana przez tkankę tłuszczową oraz przez pień mózgu oraz podwzgórze. Ma działanie kontrolujące pobieranie pokarmu i regulujące wydatek energetyczny organizmu. Działa na opróżnianie żołądka a u niemowląt karmionych piersią, ma wpływ na przyrosty i ilość pobieranego pokarmu oraz zmniejsza ryzyko otyłości w dzieciństwie
  • obestatyna – hormon biorący udział w różnicowaniu się komórek, procesach kontrolujących spożycie pokarmu, oraz jako czynnik działający w procesie spowolnienia wzrostu masy ciała. Wpływa na wydzielanie enzymów trzustkowych oraz hamowanie wydzielania insuliny
  • apelina – hormon, który reguluje spożycie płynów i pokarmów, zaangażowana jest w metabolizm glukozy i lipidów, działa przeciw cukrzycowo i przeciw otyłości
  • FIL – zwrotny inhibitor laktacji – polipeptyd działający hamująco na produkcję mleka przez laktocyty. Syntetyzowany najprawdopodobniej w gruczole piersi. Reguluje pracę laktocytów i skład mleka. Jest istotny w procesie regulacji popytu i podaży mleka.
  • relaksyna – hormon, polipeptyd, bierze udział w rozwoju gruczołu oraz prawdopodobnie w rozwoju komórek układu pokarmowego dziecka.
  • IGF-I – Insulinopodobny czynnik wzrostu-1 – może wpływać na wzrost dzieci oraz na zjawisko cacth-up, jest ważnym mediatorem hormonów wzrostu. Silnie stymuluje syntezę DNA, stymuluje reakcje metabolizmu węglowodanów np. transport glukozy. Stymuluje transport kwasów tłuszczowych. Reguluje cykle komórkowe i przechodzenie między fazami komórkowymi.
  • IGF-II – Insulinopodobny czynnik wzrostu-2 – działa regulująco na koncentrację białka i tłuszczów, bierze udział w rozwoju gruczołu. Działa regulacyjnie na namnażanie się, różnicowanie, wzrost komórek, bierze udział w procesie regeneracji komórek i całych tkanek.
  • NGF – czynnik wzrostu nerwów – białko biorące udział w ochronie tkanki nerwowej, ma ogromne znaczenie w rozwoju układu nerwowego niemowląt, odgrywa kluczową rolę w procesach pamięci i procesach poznawczych. Obecność w mleku może być mechanizmem kompensacyjnym dla dzieci z trudnościami np. wcześniaków. Ponadto odpowiada za prawidłowy rozwój unerwienia układu pokarmowego (enteryczny układ nerwowy). Odpowiadającego za ruchy przewodu pokarmowego, regulację wydzielania, ochronę przed patogenami.
  • VGEF – czynnik wzrostu śródbłonka naczyniowego – jest kluczowy dla wzrostu komórek śródbłonka naczyń krwionośnych. odgrywa także ważną rolę w procesach takich jak tworzenie kości, gojenie się ran i pełni funkcje w procesach ogólnorozwojowych. Przypuszcza się, że ten składnik mleka matki ma działanie ochronne w kierunku retinopatii wcześniaków.
  • EPO – erytropoetyna – hormon regulujący produkcję czerwonych krwinek oraz zapewniający im przeżycie i wzrastanie. Bierze udział np. w gojeniu ran.
  • β-endorfiny – mają potencjalne działanie przeciwbólowe, u mam i dzieci karmionych piersią są jednym z elementów systemu biologicznej komunikacji. Uważa się że są czynnikiem wspomagającym adaptację dziecka po porodzie i znoszącym stres.
  • PGE1, PGE2, PGF2α – prostaglandyny – czynniki regulacyjne procesy w organizmie człowieka. Podejrzewa się że biorą udział w dojrzewaniu układu pokarmowego dziecka oraz wpływają na charakterystyczny wygląd i konsystencję kupki dziecka karmionego piersią.
  • EGF – naskórkowy czynnik wzrostu – czynnik wzrostu z jednym z największych potencjałów biologicznych. Stymuluje syntezę DNA. Czynnik wiążący heparynę, a należący do tej rodziny pomaga w naprawie uszkodzeń spowodowanych niedotlenieniem. Niektóre badania sugerują że niższa jego ilość może wpływać na pojawienie się późnej żółtaczki. Bierze udział w naprawie uszkodzeń tkanek oraz jest czynnikiem chroniącym przed NEC. Nie jest niszczony w kwaśnym środowisku układu pokarmowego. Wspomaga wchłanianie glukozy oraz wody ze światła jelita oraz zapobiega przedwczesnej apoptozie komórek.
  • TGF-α – Transformujący czynnik wzrostu -α – ważny czynnik wzrostu biorący udział w dojrzewaniu układu pokarmowego. Jest ważnym składnikiem błon kuleczek tłuszczowych MGFM
  • TGF-β1/2 -Transformujący czynnik wzrostu -β1/2 – to cytokina pochodząca z wielu komórek. Ma rolę w przeciwdziałaniu alergiom. TGF-β2 jest w mleku w większej ilości niż TGF-β1. Pełni role przeciwzapalne. Bierze udział w dojrzewaniu układu pokarmowego. Może spowalniać pracę komórek odpornościowych. Indukuje produkcję IgA. Wspiera kolonizację bakteryjną jelit dziecka.
  • PDGF – Płytkopochodny czynnik wzrostu – czynnik wspomagający leczenie ran i uszkodzeń

Bibliografia:

1.Shahid MA, Ashraf MA, Sharma S. Physiology, Thyroid Hormone. W: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 . Dostępne na: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK500006/

2.Pirahanchi Y, Toro F, Jialal I. Physiology, Thyroid Stimulating Hormone. W: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 [ Dostępne na: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK499850/

3.Malik K, Dua A. Prostaglandins. W: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024. Dostępne na: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK553155/

4.Justiz Vaillant AA, Jamal Z, Patel P, Ramphul K. Immunoglobulin. W: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Dostępne na: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK513460/

5. Hermesch AC, Kernberg AS, Layoun VR, Caughey AB. Oxytocin: physiology, pharmacology, and clinical application for labor management. American Journal of Obstetrics and Gynecology. marzec 2024;230(3):S729–39.

6.Al-Chalabi M, Bass AN, Alsalman I. Physiology, Prolactin. W: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024Dostępne na: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK507829/

7.Mir MA, redaktor. Cytokine and Chemokine Networks in Cancer [Internet]. Singapore: Springer Nature Singapore; 2023 . Dostępne na: https://link.springer.com/10.1007/978-981-99-4657-0

8.Sinkiewicz-Darol E, Adamczyk I, Łubiech K, Pilarska G, Twarużek M. Leptin in Human Milk—One of the Key Regulators of Nutritional Programming. Molecules. 2 czerwiec 2022;27(11):3581.

9.Lawrence RA, Lawrence RM, Noble L, Rosen-Carole C, Stuebe AM, redaktorzy. Breastfeeding: a guide for the medical profession. Ninth edition. Philadelphia, PA: Elsevier; 2022. 1072 s.

10.Guo Q, Cui M, Liu X, Zhao S, Liu P, Wang L. Effect of Epidermal Growth Factor in Human Milk and Maternal Diet on Late-Onset Breast Milk Jaundice: A Case-Control Study in Beijing. Nutrients. 1 listopad 2022;14(21):4587.

11.York DJ, Smazal AL, Robinson DT, De Plaen IG. Human Milk Growth Factors and Their Role in NEC Prevention: A Narrative Review. Nutrients. 23 październik 2021;13(11):3751.

12.Suwaydi MA, Gridneva Z, Perrella SL, Wlodek ME, Lai CT, Geddes DT. Human Milk Metabolic Hormones: Analytical Methods and Current Understanding. IJMS. 13 sierpień 2021;22(16):8708.

13.Suresh S, Rajvanshi PK, Noguchi CT. The Many Facets of Erythropoietin Physiologic and Metabolic Response. Front Physiol. 17 styczeń 2020;10:1534.

14.Pilozzi A, Carro C, Huang X. Roles of β-Endorphin in Stress, Behavior, Neuroinflammation, and Brain Energy Metabolism. Int J Mol Sci. 30 grudzień 2020;22(1):338.

15.Wong AG, Seppo AE, Jarvinen-Seppo KM. TGF-β present in breast milk is biologically active to induce IgA production in B-cells. Journal of Allergy and Clinical Immunology. luty 2019;143(2):AB231.

16.Grunewald M, Hellmuth C, Kirchberg FF, Mearin ML, Auricchio R, Castillejo G, i in. Variation and Interdependencies of Human Milk Macronutrients, Fatty Acids, Adiponectin, Insulin, and IGF-II in the European PreventCD Cohort. Nutrients. 30 sierpień 2019;11(9):2034.

17.Dawod B, Marshall JS. Cytokines and Soluble Receptors in Breast Milk as Enhancers of Oral Tolerance Development. Front Immunol. 22 styczeń 2019;10:16.

18.Yu X, Rong SS, Sun X, Ding G, Wan W, Zou L, i in. Associations of breast milk adiponectin, leptin, insulin and ghrelin with maternal characteristics and early infant growth: a longitudinal study. Br J Nutr. 28 grudzień 2018;120(12):1380–7.

19.Sánchez-Infantes D, Cereijo R, Sebastiani G, Pérez-Cruz M, Villarroya F, Ibáñez L. Nerve Growth Factor Levels in Term Human Infants: Relationship to Prenatal Growth and Early Postnatal Feeding. International Journal of Endocrinology. 23 grudzień 2018;2018:1–6.

20.Morita Y, Campos-Alberto E, Yamaide F, Nakano T, Ohnisi H, Kawamoto M, i in. TGF-β Concentration in Breast Milk is Associated With the Development of Eczema in Infants. Front Pediatr. 1 czerwiec 2018;6:162.

21.Ivell R, Anand-Ivell R. Neohormones in milk. Best Practice & Research Clinical Endocrinology & Metabolism. sierpień 2017;31(4):419–25.

22.Gohil SV, Padmanabhan A, Deschamps J, Nair LS. Chitosan-based scaffolds for growth factor delivery. W: Chitosan Based Biomaterials Volume 2 [Internet]. Elsevier; 2017 s. 175–207. Dostępne na: https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/B9780081002285000079

23.Dembic Z. The cytokines of the immune system: the role of cytokines in disease related to immune response. London: Academic Press; 2015.

24.Aloe L, Rocco M, Balzamino B, Micera A. Nerve Growth Factor: A Focus on Neuroscience and Therapy. CN. 14 lipiec 2015;13(3):294–303.

25.Kon IY, Shilina NM, Gmoshinskaya MV, Ivanushkina TA. The Study of Breast Milk IGF-1, Leptin, Ghrelin and Adiponectin Levels as Possible Reasons of High Weight Gain in Breast-Fed Infants. Ann Nutr Metab. 2014;65(4):317–23.

26.Duffy AM, Bouchier-Hayes DJ, Harmey JH. Vascular Endothelial Growth Factor (VEGF) and Its Role in Non-Endothelial Cells: Autocrine Signalling by VEGF. W: Madame Curie Bioscience Database [Internet] [Internet]. Landes Bioscience; 2013. Dostępne na: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK6482/

27.Bergman D, Halje M, Nordin M, Engström W. Insulin-Like Growth Factor 2 in Development and Disease: A Mini-Review. Gerontology. 2013;59(3):240–9.

28.Whitmore TJ, Trengove NJ, Graham DF, Hartmann PE. Analysis of Insulin in Human Breast Milk in Mothers with Type 1 and Type 2 Diabetes Mellitus. International Journal of Endocrinology. 2012;2012:1–9.

29.Definition of PDGF – NCI Dictionary of Cancer Terms – NCI [Internet]. 2011Dostępne na: https://www.cancer.gov/publications/dictionaries/cancer-terms/def/pdgf

30.Ozgurtas T, Aydin I, Turan O, Koc E, Hirfanoglu IM, Acikel CH, i in. Vascular endothelial growth factor, basic fibroblast growth factor, insulin-like growth factor-I and platelet-derived growth factor levels in human milk of mothers with term and preterm neonates. Cytokine. maj 2010;50(2):192–4.

31.Dvorak B. Milk Epidermal Growth Factor and Gut Protection. J Pediatr. luty 2010;156(2 Suppl):S31–5.

32.Savino F, Liguori SA, Fissore MF, Oggero R. Breast Milk Hormones and Their Protective Effect on Obesity. International Journal of Pediatric Endocrinology. 2009;2009:1–8.

33.Wagner CL, Baatz JE, Forsythe DW, Virella GA, Patton S. TGFα is Associated with the Milk Fat Globule Membrane. W: Davis MK, Isaacs CE, Hanson LÅ, Wright AL, redaktorzy. Integrating Population Outcomes, Biological Mechanisms and Research Methods in the Study of Human Milk and Lactation [Internet]. Boston, MA: Springer US; 2002 s. 323–4. (Advances in Experimental Medicine and Biology; t. 503). Dostępne na: http://link.springer.com/10.1007/978-1-4615-0559-4_64

34.Brisken C, Ayyannan A, Nguyen C, Heineman A, Reinhardt F, Jan T, i in. IGF-2 Is a Mediator of Prolactin-Induced Morphogenesis in the Breast. Developmental Cell. 1 grudzień 2002;3(6):877–87.

35.Uvnäs-Moberg K. Antistress Pattern Induced by Oxytocin. Physiology. luty 1998;13(1):22–5.

36.Physiology of insulin-like growth factor 1 – UpToDate [Internet]. Dostępne na: https://www.uptodate.com/contents/physiology-of-insulin-like-growth-factor-1?search=insulin-like+growth+factor+2&source=search_result&selectedTitle=3%7E56&usage_type=default&display_rank=3

37.Physiology of insulin-like growth factor 1 [Internet]. Dostępne na: https://medilib.ir/uptodate/show/3801

38.Gas Transport Notes: Diagrams & Illustrations | Osmosis [Internet]. Dostępne na: https://www.osmosis.org/notes/Gas_Transport

39. Bermejo-Haro MY, Camacho-Pacheco RT, Brito-Pérez Y, Mancilla-Herrera I. The hormonal physiology of immune components in breast milk and their impact on the infant immune response. Molecular and Cellular Endocrinology. lipiec 2023;572:111956.

Dodaj komentarz