Tłuszcze z mleka matki zapewniają dziecku od 40 do 50% energii. Ilość tłuszczów w mleku wykazuje zmienność dobową, zmienność w czasie pojedynczego karmienia i zmienność z czasem trwania laktacji oraz zmienność osobniczą. Tłuszcze stanowią drugi pod względem ilości składnik mleka kobiecego.
Są niezwykle ważne dla rozwoju dziecka dostarczając niezbędnych kwasów tłuszczowych. Są też nośnikiem innych składników np. witamin oraz dostarczają niezbędnego cholesterolu.
W mleku są transportowane w postaci kuleczek co sprawia, że mleko jest emulsją. Rdzeń trójglicerydów jest otoczony specjalną trójwarstwową membraną fosfolipidową. Jej pierwsza pojedyncza warstwa tworzy się w siateczce śródplazmatycznej szorstkiej, a druga dwuwarstwowa tworzy się z błony szczytowej laktocytu w momencie kiedy kulka tłuszczu opuszcza komórkę do mleka. Rdzeń ten zawiera też diglicerydy i monoglicerydy ale w niewielkich ilościach. Dzięki tej budowie tłuszcze nie łączą się z wodną częścią mleka co chroni je przed np. utratą stabilności i swoich funkcji.
Rys. (c) Agata Aleksandrowicz Hafija na podstawie: Nie, C.; Zhao, Y.; Wang, X.; Li, Y.; Fang, B.; Wang, R.; Wang, X.; Liao, H.; Li, G.; Wang, P.; et al. Structure, Biological Functions, Separation, Properties, and Potential Applications of Milk Fat Globule Membrane (MFGM): A Review. Nutrients 2024, 16, 587. https://doi.org/10.3390/nu16050587; Thum C, Wall C, Day L, et al. Changes in Human Milk Fat Globule Composition Throughout Lactation: A Review. Front Nutr 2022;9; doi: 10.3389/fnut.2022.835856.; Mohamed HJJ, Lee EKH, Woo KCK, et al. Brain – immune – gut benefits with early life supplementation of milk fat globule membrane. JGH Open 2022;6(7):454–461; doi: 10.1002/jgh3.12775.
Błony kulek tłuszczu są także nośnikiem składników bioaktywnych mleka o dużej koncentracji.
Kulki tłuszczów w mleku są nośnikiem dla ponad 400 kwasów tłuszczowych (opisanych dokładniej TUTAJ). Mają różne rozmiary w zależności od momentu karmienia.
- trójglicerydy – ok. 170 – stanowią 98-99% tłuszczów w mleku matki. Są tworzone w procesie lipogenezy w laktocycie. Odpowiadają za największą część energii z tłuszczów oraz są nośnikiem dla niezbędnych kwasów tłuszczowych.
- fosfolipidy – stanowią 0,2–1% ilości lipidów w mleku. Fosfolipidy są odpowiedzialne m.in. za budowę błon komórkowych i składowych części komórek. Biorą udział w sygnalizacji komórkowej i w rozwoju tkanki płuc. Biorą udział w odpowiedziach immunologicznych.
- fosfatydyloinozytol
- fosfatydyloseryna
- fosfatydyloetanoloamina
- fosfatydylocholina
- sfingomielina
- cholesterol – Cholesterol jest częścią błony kuleczki tłuszczu. Jest niezbędny dla prawidłowego wzrastania i rozwoju układu nerwowego oraz budowy błon komórkowych. Jest też istotny dla mielinizacji komórek nerwowych. Ma istotne znaczenie dla syntezy m.in. witaminy D, hormonów i kwasów żółciowych.
- diacyloglicerole (śladowo)
- monoacyloglicerole (śladowo)
- glikolipidy (gangliozydy) – mają znaczenie w budowie układu nerwowego
- GM1 – hamuje przywieranie patogenów do ściany komórkowej
- GM2 – działa przeciwbakteryjnie i przeciwwirusowo
- GM3 – hamuje przywieranie patogenów do ściany komórkowej, wspiera dojrzewanie komórek dendrycznych, jest go dużo w mleku dojrzałym
- GD3 – hamuje przywieranie patogenów do ściany komórkowej, wspiera dojrzewanie komórek dendrycznych, jest go dużo w siarze
Bibliografia:
1.Şahin ÖN, Briana DD, Di Renzo GC, (eds). Breastfeeding and Metabolic Programming. Springer International Publishing: Cham; 2023.; doi: 10.1007/978-3-031-33278-4.
2.Hewelt-Belka W, Młynarczyk M, Garwolińska D, et al. Characterization of GM3 Gangliosides in Human Milk throughout Lactation: Insights from the Analysis with the Use of Reversed-Phase Liquid Chromatography Coupled to Quadrupole Time-Of-Flight Mass Spectrometry. J Agric Food Chem 2023;71(46):17899–17908; doi: 10.1021/acs.jafc.3c04489.
3.George AD, Paul S, Wang T, et al. Defining the lipid profiles of human milk, infant formula, and animal milk: implications for infant feeding. Front Nutr 2023;10:1227340; doi: 10.3389/fnut.2023.1227340.
4.Zhang Z, Wang Y, Yang X, et al. Human Milk Lipid Profiles around the World: A Systematic Review and Meta-Analysis. Advances in Nutrition 2022;13(6):2519–2536; doi: 10.1093/advances/nmac097.
5.Yang M-T, Lan Q-Y, Liang X, et al. Lactational Changes of Phospholipids Content and Composition in Chinese Breast Milk. Nutrients 2022;14(8):1539; doi: 10.3390/nu14081539.
6.Thum C, Wall C, Day L, et al. Changes in Human Milk Fat Globule Composition Throughout Lactation: A Review. Front Nutr 2022;9:835856; doi: 10.3389/fnut.2022.835856.
7.Mohamed HJJ, Lee EKH, Woo KCK, et al. Brain – immune – gut benefits with early life supplementation of milk fat globule membrane. JGH Open 2022;6(7):454–461; doi: 10.1002/jgh3.12775.
8.Maheshwari A. Fats in Human Milk: 2022 Updates on Chemical Composition. Newborn 2022;1(4):384–396; doi: 10.5005/jp-journals-11002-0050.
9.Lawrence RA, Lawrence RM, Noble L, et al., (eds). Breastfeeding: A Guide for the Medical Profession. Ninth edition. Elsevier: Philadelphia, PA; 2022.
10.George AD, Burugupalli S, Paul S, et al. The Role of Human Milk Lipids and Lipid Metabolites in Protecting the Infant against Non-Communicable Disease. IJMS 2022;23(14):7490; doi: 10.3390/ijms23147490.
11.Donda K, Maheshwari A. Human Milk Lipids Induce Important Metabolic and Epigenetic Changes in Neonates. Clinics in Perinatology 2022;49(2):331–353; doi: 10.1016/j.clp.2022.02.006.
12.Chai C, Oh S, Imm J-Y. Roles of Milk Fat Globule Membrane on Fat Digestion and Infant Nutrition. Food Sci Anim Resour 2022;42(3):351–371; doi: 10.5851/kosfa.2022.e11.
13.Ali AH, Wei W, Wang X. A review of milk gangliosides: Occurrence, biosynthesis, identification, and nutritional and functional significance. Int J of Dairy Tech 2022;75(1):21–45; doi: 10.1111/1471-0307.12816.
14.McManaman JL, Martin Carli JF, Monks J. Human Milk Lipids: An Overview. In: Human Milk Elsevier; 2021; pp. 91–102; doi: 10.1016/B978-0-12-815350-5.00004-8.
15.Ramiro-Cortijo D, Singh P, Liu Y, et al. Breast Milk Lipids and Fatty Acids in Regulating Neonatal Intestinal Development and Protecting against Intestinal Injury. Nutrients 2020;12(2):534; doi: 10.3390/nu12020534.
16.Yuan T, Qi C, Dai X, et al. Triacylglycerol Composition of Breast Milk during Different Lactation Stages. J Agric Food Chem 2019;67(8):2272–2278; doi: 10.1021/acs.jafc.8b06554.
17.McJarrow P, Radwan H, Ma L, et al. Human Milk Oligosaccharide, Phospholipid, and Ganglioside Concentrations in Breast Milk from United Arab Emirates Mothers: Results from the MISC Cohort. Nutrients 2019;11(10):2400; doi: 10.3390/nu11102400.
18.Kakulas F, Geddes D. 7 Human Milk: Bioactive Components and Their Effects on the Infant and Beyond. In: Breastfeeding and Breast Milk – from Biochemistry to Impact, (Ed, Family Larson- Rosenquist Foundation) Georg Thieme Verlag KG PubPub; 2018; doi: 10.21428/3d48c34a.de115c2a.
19.George AD, Gay MCL, Trengove RD, et al. Human Milk Lipidomics: Current Techniques and Methodologies. Nutrients 2018;10(9):1169; doi: 10.3390/nu10091169.
20.Familie Larsson-Rosenquist Stiftung, (ed). Breastfeeding and Breast Milk – From Biochemistry to Impact: A Multidisciplinary Introduction. 1. Auflage. Georg Thieme Verlag: Stuttgart New York; 2018.
21.Demmelmair H, Koletzko B. Lipids in human milk. Best Practice & Research Clinical Endocrinology & Metabolism 2018;32(1):57–68; doi: 10.1016/j.beem.2017.11.002.
22.Ma L, MacGibbon AKH, Jan Mohamed HJB, et al. Determination of phospholipid concentrations in breast milk and serum using a high performance liquid chromatography–mass spectrometry–multiple reaction monitoring method. International Dairy Journal 2017;71:50–59; doi: 10.1016/j.idairyj.2017.03.005.
23.Koletzko B. Human Milk Lipids. Ann Nutr Metab 2016;69(Suppl. 2):27–40; doi: 10.1159/000452819.
24.Hernell O, Timby N, Domellöf M, et al. Clinical Benefits of Milk Fat Globule Membranes for Infants and Children. The Journal of Pediatrics 2016;173:S60–S65; doi: 10.1016/j.jpeds.2016.02.077.
25.Sharma D, Hanson LÅ, Korotkova M, et al. Human Milk. In: Mucosal Immunology Elsevier; 2015; pp. 2307–2341; doi: 10.1016/B978-0-12-415847-4.00117-8.
26.Ma L, MacGibbon AKH, Jan Mohamed HJB, et al. Determination of ganglioside concentrations in breast milk and serum from Malaysian mothers using a high performance liquid chromatography-mass spectrometry-multiple reaction monitoring method. International Dairy Journal 2015;49:62–71; doi: 10.1016/j.idairyj.2015.05.006.
27.Peterson R, Cheah WY, Grinyer J, et al. Glycoconjugates in human milk: Protecting infants from disease. Glycobiology 2013;23(12):1425–1438; doi: 10.1093/glycob/cwt072.
28.Georgi G, Bartke N, Wiens F, et al. Functional glycans and glycoconjugates in human milk. The American Journal of Clinical Nutrition 2013;98(2):578S-585S; doi: 10.3945/ajcn.112.039065.
29.Bode L, Beermann C, Mank M, et al. Human and Bovine Milk Gangliosides Differ in Their Fatty Acid Composition. The Journal of Nutrition 2004;134(11):3016–3020; doi: 10.1093/jn/134.11.3016.
30.Rocquelin G, Tapsoba S, Dop M, et al. Lipid content and essential fatty acid (EFA) composition of mature Congolese breast milk are influenced by mothers’ nutritional status: Impact on infants’ EFA supply. Eur J Clin Nutr 1998;52(3):164–171; doi: 10.1038/sj.ejcn.1600529.